فرزند پروری

درمان توسط بازی برای کودکان بیش فعال

درمان توسط بازی برای کودکان بیش فعال

اختالل نارسایی توجه -بیش فعالی، اختالل در بازداری رفتار است که با توانایی انتظار کشیدن، متوقف کردن پاسخ یا عدم پاسخ به رویدادها ارتباط دارد .اختلال نارسایی توجه -بیش فعالی دارای سه زیرگروه نوع غالب نارسایی توجه، نوع غالب بیشفعالی و نوع ترکیبی است. این اختالل 5 تا 10 درصد از کودکان و نوجوانان و 3 درصد از بزرگ ساالن را تحت تأثیر قرار می دهد. به طور کلی 30 تا 70 درصد از کودکان با اختالل نارسایی توجه-بیش فعالی، عالئم این اختالل را در بزرگ سالی نیز از خود نشان می دهند.
معمولا کودکان با اختالل نارسایی توجه-بیشفعالی مشکالت رفتاری عمدهای دارند و در مهارتهای اجتماعی با چالشهای زیادی مواجه هستند. مشکلات رفتاری کودکان در سالهای اولیه زندگی با رفتار و ارتباط منفی مادر و استرس او در ارتباط است و از این طریق رفتار مشکلساز کودک موجب کاهش اعتماد به نفس مادر می شود.در حقیقت، مشکالت رفتاری کودکان به طور عمیقی بر روابط و کنش های خانواده اثر می گذارد. کودکان با اختالل نارسایی توجه -بیشفعالی در عملکردهای اجتماعی با چالشهای قابل توجهی مواجه هستند. آنها به راحتی از طرف همساالن خود طرد می شوند. یک خطر بسیار واقعی این است که کودکان با اختالل نارسایی توجه-بیش فعالی در مارپیچ تعامل های منفی گرفتار خواهند شد که به نحو فزاینده ای از طرف معلمان و همساالن آزار میبینند و آن ها را آزار می دهند. مهارتهای اجتماعی کودکان با اختلال نارسایی توجه -بیشفعالی ضعیف تر از همساالن عادی آن هاست.
این کودکان شناخت اجتماعی ضعیفی دارند. مهارت های اجتماعی به عنوان مهارت های ضروری برای انطباق با نیازهای اجتماعی و حفظ روابط بینفردی رضایت بخش تعریف می شود. یادگیری مهارتهای اجتماعی بخشی از مسئله اجتماعی شدن در کودکان است. اجتماعی ش دن جریانی است که در آن هنجارها، مهارت ها، انگیزهها، نگرش ها و رفتار فرد شکل می گیرد. مهارت های اجتماعی بیانگر مجموعه پیچیده ای از مهارت هاست که شامل ارتباط، حل مسئله، تصمیم گیری، خودمدیریتی، جرئتورزی، تعامل با همساالن و گروه می شود و سه مؤلفه مشارکت، ابراز وجود و مهار خود را دربر می گیرد . بازی درمانی ازجمله روش هایی است که در بین انواع روش های توان بخشی به لحاظ تربیتی، درمانی، آموزشی و به ویژه کاهش مشکالت رفتاری و کسب مهارتهای اجتماعی ارزش زیادی دارد. بازی درمانی یکی از روش های درمان مشکالت رفتاری کودکان است که دنیای درونی و بیرونی کودک را به همدیگر با کمک بازی و اسباب بازی های مختلف مرتبط می سازد. بازیدرمانی روشی است که به وسیله آن، ابزارهای طبیعی بیان حالت کودک یعنی بازی، به عنوان روش درمانی به کار گرفته می شود و به کودک کمک میکند تا فشارها و احساسات خویش را کنترل کند.

این نوع درمان در تعلیم و تربیت کودکان استثنایی جایگاه ویژه ای دارد. در بازی درمانی از رویکردهای مختلفی استفاده می شود که یکی از آن ها، رویکرد شناختی رفتاری است.در این رویکرد بر مشارکت کودک در درمان تأکید میشود. در بازی درمانی مبتنی بر مدل شناختی رفتاری این امر از طریق مورد توجه قراردادن مواردی مانند کنترل خود و دیگران، تسلط و پذیرش مسئولیت در قبال تغییر رفتار و اکتساب مهارتهای اجتماعی عملیاتی می شود.
در این نوع بازیدرمانی از روش هایی مانند خودنظارتی و فنون مدیریت وابستگی ازجمله تقویت مثبت، شکلدهی، خاموش سازی و سرمشق دهی استفاده می شود که رشد اجتماعی و بهبود مهارتهای اجتماعی در راستای کاهش مشکالت رفتاری و سازگاری ازجمله اهداف نهایی آن است. در سالهای اخیر، بهبود مهارت اجتماعی و کاهش مشکالت رفتاری کودکان و نوجوانان مورد توجه متخصصان و روان شناسان قرار گرفته است. از این رو، پژوهشهای مختلفی در حوزه بررسی تأثیر آموزش بازی درمانی بر کاهش مشکالت رفتاری و بهبود مهارتهای اجتماعی کودکان در سنین مختلف و گروه های مختلف انجام شده است.
نتایج پژوهش لندرت، ری و براتون بیانگر آن بود که بازی درمانی تأثیر مثبتی بر رفتار و هیجانات کودکان دارد و یکی از مؤثرترین مداخالت در حیطه مشکالت رفتاری و عاطفی کودکان و آموزش مهارتهای اجتماعی به آنان است. جیندال اسنایپ و ویترینو در پژوهشی اظهار کردند که بازی های مبتنی بر تکنیک های نمایشی باعث افزایش و بهبود مهارتهای اجتماعی و هیجانی در افراد با نیازهای خاص می شود. نتایج پژوهش صریحی، پورنسایی و نیک اخالق نشان داد بازیدرمانی گروهی سبب کاهش مشکالت رفتاری کودکان پیشدبستانی می شود. یافته های پژوهش غیاثی زاده نشان داد بازی درمانی به شیوه شناختی رفتاری مایکنبام در کاهش کم رویی و گوشه گیری اجتماعی دانشآموزان دبستانی مؤثر است. یافته های تحقیق رشیدیظفر، جان بزرگی و شقاقی حاکی از آن بود که بازی درمانی گروهی رفتارهای اجتماعی مثبت و مؤلفه های آن ازجمله همدلی، جهتگیری اجتماعی، رفتار اخالقی، خودمهارگری، حرمت به خود، اطاعتپذیری، جرئتورزی، احترام به قانون و تمایل به مشارکت در گروه آزمایش را به طور معناداری افزایش داد . با اینکه درمان دارویی در صف اول درمان کودکان با اختالل کم توجهی بیش فعالی قرار دارد و تأثیر چشمگیری بر میزان توجه و کاهش مشکالت رفتاری دارد، ولی تأثیر آن کوتاه مدت است و عوارضی از قبیل بی اشتهایی، بیخوابی و کاهش وزن هم به دنبال دارد، در حالی که بازی درمانی، مهارتهای پیشاجتماعی را تقویت می کند و مشکالت مربوط به مهارتهای زندگی روزمره را کاهش می دهد.

نتیجه گیری

به طورکلی نتایج پژوهش حاضر نشان داد آموزش بازی درمانی مبتنی بر مدل شناختی رفتاری در کاهش مشکالت رفتاری و بهبود مهارتهای اجتماعی و مؤلفه های آن ها در کودکان با اختالل نارسایی توجه-بیش فعالی مؤثر است؛ چراکه بازی درمانی مبتنی بر مدل شناختی رفتاری راه های جامعه پذیری را برای افراد با اختالل نارسایی توجه-بیش فعالی مهیا می کند. به طوری که آن ها به عنوان یک عضو م فید و سالم وارد جامعه می شوند و از گرایش به رفتارهای انحرافی مصون می مانند. کودکان با اختالل نارسایی توجه-بیش فعالی یاد می گیرند چگونه تصمیم بگیرند؛ تفکر خالق و انتقادی داشته باشند؛ احساس مسئولیتپذیری را در خود افزایش دهند و از همه مهم تر چگونه نحوه رفتار مناسب با همساالن را یاد بگیرند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

یازده − سه =